Του Αθανάσιου Πίτατζη
Στο σημερινό μας άρθρο θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τις πιθανότητες εξαγωγής φυσικού αερίου και Πετρελαίου από την περιοχή του Κουρδιστάν στο Βόρειο Ιράκ προς την Τουρκία και κατά επέκταση στην Ευρώπη. Ακόμη θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις γεωπολιτικές και ενεργειακές επιπτώσεις μιας τέτοιας ενέργειας για την Τουρκία, την Ελλάδα, την Ανατολική Μεσόγειο, το Ιράκ, την Συρία και σε μακροπρόθεσμη βάση την Ευρώπη.
Βιομηχανία Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου στο Κουρδιστάν (Βόρειο Ιράκ)
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα http://www.iraq-businessnews.com/ οι πετρελαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο Κουρδιστάν ανα χώρα είναι:
Αυστρία
- OMV
Καναδά
- Groundstar Resources
- Niko Resources
- Shamaran Petroleum
- Talisman Energy
- Vast Exploration
- WesternZagros
Κίνα
- Addax Petroleum
Ουγγαρία
- MOL
Ινδία
- Reliance Industries
Νορβηγία
- DNO International
Παπούα Νέα Γουινέα
- Oil Search
Ρωσία
- Gazprom
Νότια Κορέα
- Korea National Oil Company
Τουρκία
- Dogan Enerji
- Genel Energy
- Petoil
Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
- Abu Dhabi National Energy Company (TAQA)
Ηνωμένο Βασίλειο
- Afren
- Gulf Keystone Petroleum
- Perenco
- Sterling Energy
Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής
- Aspect Energy
- Chevron
- Hess
- Hunt Petroleum
- Murphy Oil Corporation
Όπως παρατηρούμε από τον παραπάνω κατάλογο εταιρειών, πολλές εταιρείες από διαφορετικές χώρες δραστηριοποιούνται στο Κουρδιστάν. Αυτό συμβαίνει λόγω των μεγάλων αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου αυτής της περιοχής αλλά και λόγω της χαμηλής τιμής εξόρυξης τους γιατί τα κοιτάσματα του Κουρδιστάν βρίσκονται στην ξηρά, είναι παρεμφερή σε κόστος εξόρυξης με τα κοιτάσματα της Σαουδικής Αραβίας, του Κουβέιτ και του Ιράν. Τέλος είναι εμφανής η παντελής δραστηριότητα ελληνικών εταιρειών στον πετρελαϊκό τομέα του Κουρδιστάν, κάτι το οποίο δείχνει την παντελή άγνοια εθνικής εξωτερικής πολίτικής της χώρας μας.
Σύμφωνα με το Κουρδικό Υπουργείο Φυσικών Πόρων η περιοχή του Κουρδιστάν κατέχει:
- 200 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (περίπου 5,6 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) φυσικού αερίου πιστοποιημένων αποθεμάτων, περίπου το 3% των παγκόσμιων πιστοποιημένων αποθεμάτων και
- 45 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου πιστοποιημένων αποθεμάτων
Όπως διαπιστώνουμε από πλευράς αποθεμάτων αλλά και από προσέλκυση ξένων επενδυτών η περιοχή του Κουρδιστάν από το 2003 μέχρι σήμερα έχει κάνει τεράστιά άλματα προόδου.
Ακόμη να επισημάνουμε ότι σύμφωνα με την τελευταία έκθεση (Ιανουάριος 2015) του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ το Ιράκ διαθέτει αποθέματα συνολικά 145 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Είναι εμφανές ότι ενώ το Κουρδιστάν κατέχει το 31% των αποθεμάτων του Ιράκ η ημερήσια παραγωγή του είναι πολύ μικρή σε σχέση με την συνολική ημερήσια παραγωγή πετρελαίου όλου του Ιράκ, είναι σχεδόν το 9,5% της συνολικής ημερήσιας παραγωγής. (δείτε σχετικό Πίνακα παρακάτω)
Ακόμη μια πολύ σημαντική παρατήρηση σε αυτόν τον Πίνακα είναι ότι στο τέλος αναφέρεται στην συνολική ημερήσια παραγωγή πετρελαίου του Ιράκ μια φορά αναφέροντας “Total Iraq (Baghdad) Capacity” (χωρίς να προσθέτει την ημερήσια παραγωγή πετρελαίου του Κουρδιστάν) και μια προσθέτοντας την ημερήσια παραγωγή από το Κουρδιστάν με το όνομα ”Total Iraq Capacity”. Ουσιαστικά θεωρεί την περιοχή του Κουρδιστάν σαν ένα ξεχωριστό κράτος και όχι μέρος του επίσημου κράτους του Ιράκ.
Όπως φαίνεται από το παραπάνω διάγραμμα η περιοχή του Κουρδιστάν μέχρι και το 2008 ήταν σχεδόν ένα παρθένο μέρος από πλευρά εκμετάλλευσης κοιτασμάτων Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου. Από τα 3,12 εκατομμύρια βαρέλια ετήσιας παραγωγής το 2008 το Κουρδιστάν παρήγαγε 71,96 εκατομμύρια το 2012, μια αύξηση της τάξης του 96% σε τέσσερα μόλις χρόνια. Τέλος σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία το Κουρδιστάν παρήγαγε περίπου 170 με 212 εκατομμύρια βαρέλια για ολόκληρο το έτος 2015.
Η διαμάχη του Κουρδιστάν με την κεντρική Κυβέρνηση του Ιράκ γίνεται κυρίως για την κατοχή των πετρελαϊκών κοιτασμάτων στο Βόρειο Ιράκ (Μουσούλη και Κιρκούκ).
Εξαγωγές Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου σε Τουρκία και Διεθνείς αγορές
Είναι γνωστό ότι η περιοχή του Κουρδιστάν εξάγει στην Τουρκία πετρέλαιο μέσω του αγωγού Κιρκούκ-Τσειχάν. Το μεγαλύτερο κομμάτι αυτών των εξαγωγών κατευθύνεται στην Τουρκική αγορά γιατί δεν μπορεί να πουληθεί στις διεθνείς αγορές λόγω της διαμάχης του Κουρδιστάν με την κεντρική Κυβέρνηση του Ιράκ. Σε αυτήν την διαμάχη η Βαγδάτη απειλεί με διεθνείς αγωγές όποιο κράτος ή διεθνή εταιρεία τολμήσει να αγοράσει το κουρδικό πετρέλαιο. Σύμφωνα ακόμη με το Bloomberg αλλά και με την επίσημη ιστοσελίδα του Κουρδικού Υπουργείου Ενέργειας το Κουρδιστάν σχεδιάζει να εξάγει κατά το 2016 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αέριου στην Τουρκία μέσω της κατασκευής καινούργιου αγωγού και άλλα 10 μέχρι το 2020 στην Τουρκία και ίσως και στην Ευρώπη.
Όλα τα παραπάνω θέτουν πολλά γεωπολιτικά ερωτηματικά για την περιοχή της Νότιο-Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής ευρύτερα, αυτά είναι:
- Το Κουρδιστάν είναι ένα ανεξάρτητο κράτος ειδικά μετά την εισβολή του ISIS στο Ιράκ και την απόσυρση του ιρακινού στρατού από το Βόρειο Ιράκ;
Η εκτίμηση μας είναι ότι ουσιαστικά το Κουρδιστάν από το καλοκαίρι του 2014 που πολεμάει μόνο του τον ISIS είναι ένα ανεξάρτητο κράτος με δικό του στρατό, κυβέρνηση, πανεπιστήμια και δομές. Ήδη όπως παρατηρήσαμε πιο πάνω πολλές πετρελαϊκές πολυεθνικές εταιρείες έχουν κλείσει απευθείας συμφωνίες με την ανεξάρτητη κυβέρνηση του Κουρδιστάν και όχι με την κυβέρνηση στην Βαγδάτη . Τέλος πολλές χώρες όπως και Ευρωπαϊκές έχουν ανοίξει δικές τους πρεσβείες στην πρωτεύουσα του Κουρδιστάν.
- Ενεργειακές και εμπορικές σχέσεις Τουρκίας και Κουρδιστάν;
Σε αυτό το θέμα η εκτίμηση μας είναι ότι η παραπάνω σχέση είναι σχέση εξάρτησης, η Τουρκία θέλει να διαφοροποιήσει τις πηγές προμήθειας της (φυσικού αερίου και Πετρελαίου) αλλά και να ενισχύσει την γεωπολιτική της σημασία σαν ενεργειακός κόμβος ενώ το Κουρδιστάν χρειάζεται τα χρήματα από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου ώστε να αναπτύξει περαιτέρω το κράτος του. Είναι σίγουρό ότι μέρος αυτών των χρημάτων κατευθύνεται είτε μέσω όπλων είτε μέσω εφοδίων στους Κούρδους της Βόρειας Συρίας και της Τουρκίας, οπότε έμμεσα η Τουρκία ενισχύει το PKK χωρίς να έχει βέβαια και πολλές επιλογές ειδικά μετά τα τελευταία γεγονότα με την Ρωσία. Αυτό συμβαίνει γιατί η Τουρκία θα χρειαστεί το Κουρδικό αέριο στο απώτερο μέλλον, ειδικά σε περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας του ρωσικού αερίου λόγω της διαμάχης Τουρκίας και Ρωσίας επί της Συρίας. Ακόμη να αναφέρουμε ότι το μέλλον της Τουρκίας ως κρατικής ενιαίας οντότητας είναι από δυσοίωνο έως απίθανο.
- Κουρδικό Κράτος με έξοδο στην Μεσόγειο;
Αυτό είναι ένα σενάριο το οποίο θα μπορούσε να υλοποιηθεί μόνο σε περίπτωση πλήρης εξαφάνισης του ISIS και μια τελικής διευθέτησης στο θέμα της Συρίας. Ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν γεωπολιτικός και γεωστρατηγικός εφιάλτης για την Τουρκία γιατί θα έχει ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος στα σύνορά της αλλά και χάνοντας την γεωπολιτική της αξία ως ενεργειακό κόμβο. Για την Ευρώπη ένα τέτοιο σενάριο θα άνοιγε ένα νέο ασφαλή ενεργειακό διάδρομο για το Κουρδικό αέριο και πετρέλαιο αλλά και για το Ιρανικό και Τουρκμενιστικό φυσικό αέριο στο μέλλον. Βέβαια αυτές οι ποσότητες αερίου δεν θα απεξαρτήσουν την Ευρώπη από το ρωσικό φυσικό αέριο αλλά θα καλύψουν μέρος των μελλοντικών αναγκών της λόγω της μείωσης της ευρωπαϊκής παραγωγής φυσικού αερίου (μείωση από Νορβηγία και από το Ολλανδικό κοίτασμα αερίου Γκρόνιγκεν) που θα αρχίσει να γίνεται εμφανής από το 2018 και μετά. Η Ρωσία θα συναινούσε σε ένα τέτοιο σενάριο σε περίπτωση που συμμετείχε μέσω των εταιρειών της σε αυτό το νέο ενεργειακό διάδρομο. Τέλος όσον αφορά τις ΗΠΑ η στάση τους είναι ένα μυστήριο γιατί κανείς δεν μπορεί να ξέρει με σιγουριά τα γεωπολιτικά τους πλάνα για την περιοχή αυτή, το μόνο σίγουρο επί αυτού είναι κατά μεγάλη πιθανότητα στα σχέδια τους περιλαμβάνεται ανεξάρτητο Κουρδικό κράτος.
- Κουρδικό αέριο μέσω αγωγών TAP/TANAP για την Ευρώπη;
Είναι μια εξέλιξη πολύ πιθανή επειδή θα είχε τις πολιτικές ευχές και των ΗΠΑ αλλά και της ΕΕ.
- Ανακοίνωση ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν, πότε;
Πιστεύουμε ότι η επίσημη ανακοίνωση ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν μπορεί να γίνει μόνο πρώτον αν εξαλειφθεί το ISIS από την Συρία και το Ιράκ, σταματήσει ο εμφύλιος στην Συρία και οι γεωπολιτικές συνθήκες επιτρέψουν ένα ειρηνικό διαζύγιο ανάμεσα στην Βαγδάτη και το Ερμπίλ με την κατάλληλη ασπίδα προστασίας από μεγάλους γεωπολιτικούς δρώντες όπως οι ΗΠΑ και η ΕΕ.
Το μέλλον του Κουρδιστάν εξαρτάται από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, από τις σχέσεις του με την Τουρκία, την Ρωσία, το Ιράν, τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Τέλος καθοριστικό ρόλο θα παίξει για την επιβίωση του και η μάχη με το Ισλαμικό κράτος, κατά το πόσο θα είναι κερδοφόρα αλλά και κατά το πόσο θα διαρκέσει.
* Ο Αθανάσιος Πίτατζης (Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης με Μεταπτυχιακό στην Τεχνολογία Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου, Μέλος του Greek Energy Forum). Το Greek Energy Forum είναι σύνδεσμος Ελλήνων και Κυπρίων επαγγελματιών στο χώρο της ενέργειας.
Το αρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην παρακάτω ιστοσελίδα http://www.geopolitics.com.gr/ και πιο συγκεκριμένα στην Ηλεκτρονική Έκδοση του Περιοδικού Geopolitics and Daily News Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2016, http://www.geopolitics.com.gr/2016/02/geopolitics.html
Επίσης αναδημοσιεύτηκε από την ιστοσελίδα Energypress στις 16.02.2016, http://energypress.gr/news/koyrdiko-fysiko-aerio-kai-petrelaio-toyrkia-agogoi-tanap-tap-kai-eyropi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου